SUKCESJA POKOLENIOWA

Efektywna i bezpieczna zmiana pokoleniowa

Sukcesja w firmie rodzinnej

Czym jest sukcesja?

Siedemdziesięcio-, sześćdziesięcio- lub nawet pięćdziesięciolatkowie, założyciele pierwszych firm prywatnych po rozpoczęciu transformacji ustrojowej w Polsce, stają obecnie przed problemem „sukcesji biznesowej”, czyli zapewnienia sprawnej kontynuacji działalności założonej firmy, gdy sami zdecydują się na znaczne ograniczenie czy zakończenie swojej aktywności zawodowej. Przedsiębiorcy mają wtedy do dyspozycji kilka podstawowych rozwiązań:

  • przekazanie firmy dzieciom lub dalszym członkom rodziny
  • przekazanie firmy sprawdzonym managerom i wspieranie ich np. z poziomu rady nadzorczej
  • sprzedaż biznesu
  • likwidacja firmy


Pierwszy krok sukcesji – oddzielenie własności od zarządzania

Oddzielenie własności od zarządzania jest pierwszym i najtrudniejszym krokiem w przeprowadzeniu sukcesji:

  1. Właściciele firmy zwykle sami podejmują większość kluczowych decyzji. Konieczne staje się zatrudnienie osób zarządzających (zarządu) spoza grona właścicieli, które będą mogły kierować firmą w imieniu właścicieli.
  2. Musi nastąpić trudna zmiana sposobu myślenia właścicieli o spółce. Muszą oni oddać stery w ręce następców i obdarzyć ich zaufaniem i autonomią, aby umożliwić im samodzielne podejmowanie decyzji, za których efekty ponosić będą odpowiedzialność.
  3. Pracownicy firmy i kierownicy średniego szczebla muszą zrozumieć i zaakceptować fakt, że zmienił się „ośrodek decyzyjny”. Często zdarza się bowiem, że pomimo wycofania się właściciela z bieżącego zarządzania, pracownicy i menedżerowie u niego szukają rozwiązań kwestii operacyjnych związanych z firmą.

SUKCESJA POKOLENIOWA

Jak przekazać
firmę dzieciom

1. Zachęcaj, ale zapewnij wolność wyboru

Dzieci przedsiębiorców często nie mają zamiaru kontynuować działalności biznesowej swoich rodziców. Mogą mieć zupełnie inne zainteresowania, aspiracje i wykształcenie. Zmuszanie ich na siłę do prowadzenia rodzinnego biznesu może odbić się negatywnie na relacjach rodzinnych i samej firmie.

 

2. Zacznij wcześnie

Dużo płynniejsze i pewniejsze jest przekazywanie firmy kolejnemu pokoleniu w przypadku, gdy dzieci przedsiębiorcy już w dzieciństwie wdrażane są stopniowo w sprawy firmy, rozwijają poczucie związku z firmą i rozumieją znaczenie firmy dla rodziny.

 

3. Stopniowo przekazuj kompetencje

Sukcesja jest procesem długotrwałym, wymagającym cierpliwości i wytrwałości. Pamiętaj by rozłożyć go w czasie i zapewnić dzieciom możliwość rozpoznania firmy, zdobycia doświadczenia w różnych obszarach biznesowych i doświadczenia menedżerskiego, także: poza firmą rodzinną.

 

4. Uświadom sobie, że Twoje dzieci są niezależnymi ludźmi

Często rodzice, pomimo formalnego ustąpienia ze stanowisk kierowniczych, dalej nieformalnie kierują firmą. Taka dwuwładza prowadzić może do rozkładu firmy i jest szkodliwa dla relacji wewnątrz i na zewnątrz firmy. W pewnym momencie rodzice powinni faktycznie usunąć się poza firmę i zapewnić autonomię działania swoim dzieciom jako pełnoprawnym zarządzającym biznesem.

SUKCESJA POKOLENIOWA

Jak przekazać
firmę menedżerom

1. Wybierz menedżerów, którzy poprowadzą firmę

Optymalnym dla właścicieli firmy rozwiązaniem jest przekazanie zarządzania firmą sprawdzonym liderom zespołu menedżerskiego, z którym właściciele wspólnie budowali biznes przez ostatnie lata. Pozwala to na zachowanie ciągłości relacji osobowych w firmie. Ważne jest przy tym, aby wybrane osoby były gotowe do podejmowania samodzielnych decyzji w interesie firmy.

2. Określ zasady współpracy z menedżerami

Menedżerom należy postawić jasne, ambitne, lecz wykonalne cele. Kluczowe jest takie ukształtowanie sposobu wynagradzania zarządzających, aby ich osobiste cele przybliżały ich do celów właścicieli. Praktykowane rozwiązania to na przykład uzależnienie wynagrodzenia od wyników firmy (bardziej – zyskowności, niż wielkości sprzedaży) lub wynagrodzenie częściowo wypłacane w postaci udziałów w firmie.

3. Zbuduj efektywną strukturę organizacyjną i zarządczą

W wielu przypadkach założyciel firmy wraz z najbliższą rodziną, stanowią jedyną kadrę zarządzającą w firmie. Firma musi posiadać zespół managerów wyższego i średniego szczebla, aby ograniczyć ryzyko. Zacznij niezwłocznie tworzyć taki zespół. Zadbaj o przejrzystą, efektywną strukturę organizacyjną firmy.

4. Monitoruj wyniki

Znaj bieżące wyniki firmy. Stosuj narzędzia, które pozwolą monitorować wyniki i oceniać oraz rozliczać pracę managerów. Przydatne jest tu wprowadzenie sformalizowanych narzędzi budżetowania i kontrolingu, wprowadzenie systemów zarządzania zasobami firmy – ERP (ang. Enterprise Resource Planning) a w większych przedsiębiorstwach – także scentralizowanej informacji zarządczej – MIS (ang. Management Information Systems).